Wat is circulair slopen?

Definitie circulair slopen

Circulair slopen betekent concreet dat zoveel mogelijk materiaal of reststromen die vrijkomen uit de sloop van gebouwen en infrastructuur worden hergebruikt of gerecycled tot bouwstenen voor nieuwe bouwmaterialen. Hoewel bij traditioneel slopen ook zo efficiënt mogelijk om werd gegaan met vrijkomende afvalstromen, is in de transitie naar een circulair gedachtegoed het bewustzijn dat vrijkomend materiaal van waarde is voor hergebruik of als nieuwe grondstof, nog veel verder gegroeid. Afval wordt dus steeds op een efficiënte manier opnieuw ingezet als grondstof. Dit vormt de basis van een circulaire economie, waarin afval zoals we dat nu kennen verdwijnt.

Er bestaan verschillende manieren om met vrijkomend materiaal uit circulaire sloopwerken om te gaan:

Hergebruik: De materialen zijn opnieuw te gebruiken in hun oorspronkelijke vorm. Denk aan installaties, en houten- en stalen balken.

Recyclen: Met deze methode worden gewonnen materialen of ‘afval’ uit de sloop verwerkt tot nieuwe grondstoffen, zodat deze primaire grondstoffen kunnen vervangen. Bijvoorbeeld betonpuin dat wordt gerecycled tot secundair zand en grind, als grondstoffen voor nieuw beton.

Urban mining: Hierbij worden grondstoffen en materialen herwonnen uit bestaande gebouwen, met behoud van de waarde van die grondstoffen en materialen. Zoals sloophout dat wordt verwerkt in nieuwe kozijnen, tafels en vloeren.

Waarom slopen we circulair?

Circulair slopen is niet alleen beter voor het milieu, maar ook voor de economie. Het hergebruiken van materialen betekent namelijk dat er minder nieuwe materialen nodig zijn, wat de productie- en transportkosten vermindert. Bovendien levert het hergebruik van materialen een bijdrage aan de lokale economie, omdat er meer banen worden gecreëerd in de recycling- en hergebruiksector.

De bouw- en infrasector is een belangrijk onderdeel in de transitie naar circulariteit. Enerzijds wordt dit gestimuleerd door overheden, met de transitieagenda ‘Nederland circulair in 2050’. Anderzijds stellen opdrachtgevers steeds vaker eisen als het gaat om duurzaamheid. In aanbestedingen wordt een score toegekend aan de mate van duurzaam en circulair werken, bijvoorbeeld bij een sloopproject.

Wat zijn de uitdagingen bij circulaire sloopwerken?

Hoewel circulair slopen veel voordelen biedt, zijn er ook uitdagingen. Eén van de grootste uitdagingen is het veranderen van de manier waarop we denken over slopen. Traditioneel was slopen altijd een eindpunt, terwijl het nu juist het begin is van een nieuwe levenscyclus voor de materialen. Het is daarom belangrijk om in een vroeg stadium van het project te denken aan hergebruik en recycling. Dit begint niet bij de sloop, maar bij de manier van bouwen. Is het gebouw modulair demontabel? Dan zijn onderdelen in hun originele vorm eenvoudig te hergebruiken als “nieuw” bouwmateriaal. Hier ligt dus al een belangrijke taak bij de architect.

Bouweisen hergebruikt materiaal

Een andere uitdaging zit in de eisen waar bouwmateriaal aan moet voldoen als het wordt hergebruikt. Zoals vastgelegd in het Bouwbesluit 2012, moet een nieuwbouwproject in de basis voldoen aan de nieuwbouwvoorschriften. Dit geldt ook bij een circulair bouwproject, waarbij bouwmaterialen of grondstoffen worden hergebruikt. Met name de afmetingen van hergebruikte onderdelen is een aandachtspunt, zeker als het gaat om functionele elementen of bouwproducten. Denk aan oude deuren en deurkozijnen met een vroegere standaardmaat, of oude trappen. Die voldoen mogelijk niet aan de afmetingseisen voor nieuwbouw en kunnen dus niet zonder meer opnieuw worden toegepast.

Prestaties bouwmateriaal

Daarnaast is het de vraag of je aan kunt tonen dat diverse hergebruikte bouwonderdelen voldoen aan de vereiste prestaties uit het Bouwbesluit 2012. Denk bijvoorbeeld aan hergebruikt isolatiemateriaal. Is de oorspronkelijke isolatiewaarde te achterhalen? Voldoet het isolatiemateriaal nog aan de vereiste Rc-waarde, of is er sprake van veroudering? Achterhalen of het product nog voldoet aan de gestelde eisen kan een lastig en tijdrovend proces zijn. Dit geldt bijvoorbeeld ook bij hergebruik van brandwerende deuren.

Omdat gebouwen een lange gebruiksduur hebben, zijn veel bouwmaterialen die nu ter beschikking komen afkomstig uit oudere gebouwen. Mogelijk bestaan de producenten van deze bouwmaterialen niet meer, of zijn de (bouw)technieken in de tijd veranderd. Op dit moment is het dus vaak nog lastig om de prestaties van oude bouwmaterialen aan te tonen.

Loont circulair slopen?

Naast het achterhalen of bouwmateriaal voldoet aan de prestatie-eisen bij hergebruik, kan ook het slopen zelf erg tijdrovend zijn. Bij circulair slopen worden onderdelen uit een pand vaak handmatig gedemonteerd. Enerzijds dient hierbij de afweging te worden gemaakt of de gedemonteerde onderdelen daadwerkelijk een grote kans hebben om te worden hergebruikt. Kunnen de prestaties van het materiaal eenvoudig worden achterhaald? En is er vraag naar deze producten, of is er een grote kans dat ze in een bouwmaterialendepot blijven liggen?

Ook kost handmatige demontage veel meer arbeidsuren en zorgt dus voor hogere arbeidskosten. Wanneer het sloopproject goed scoort op duurzaamheid kan het zijn dat de kosten te hoog oplopen. Er wordt dan alsnog gekozen voor de goedkopere aanbieder. Bij aanbestedingen voor sloopprojecten is er continu een afweging tussen de verschillende onderdelen van de ‘Duivelsdriehoek’: tijd, geld en kwaliteit, en waar de hoogste score aan toe wordt gekend.

Bij de sloop van oude gebouwen kan het dus zijn dat het niet loont om onderdelen handmatig te demonteren, omdat verouderd en dus niet meer herbruikbaar zijn, of omdat het niet afweegt tegen de tijd en de bijbehorende kosten.

Naast direct hergebruik is het mogelijk om geoogste en gesorteerde onderdelen te verwerken tot hoogwaardige grondstoffen, waarmee, hoewel lager op de duurzaamheidsladder, nog steeds veel duurzaamheidswinst wordt behaalt. Hiermee wordt immers minder afval geproduceerd en hoeft er minder primair materiaal te worden aangesproken.

Belangrijke stap naar een circulaire bouweconomie

Circulair slopen is een belangrijke stap in de transitie naar een circulaire bouweconomie. Ondanks de vele uitdagingen, biedt circulair slopen ook voordelen op het gebied van milieuwinst en economische winst (minder grondstofwinning en transport en meer werkgelegenheid).

Om de stap te kunnen maken naar circulair slopen en bouwen moeten we anders gaan denken. Het circulaire gedachtegoed dient aan het begin van de levenscyclus van een gebouw al mee te worden genomen. In het ontwerp van het gebouw (modulair en demontabel), maar ook wat er gebeurt met de bouwonderdelen en grondstoffen wanneer het gebouw moet worden gesloopt. Het vastleggen van productinformatie in een materialenpaspoort maakt toekomstig hergebruik of recycling makkelijker.

Jansen Infra: circulair sloopbedrijf

Bij Jansen Infra werken we al jaren circulair. We hebben alle disciplines onder één dak, waardoor we reststromen uit de sloop en infra slim koppelen én secundaire grondstoffen als bouwsteen hergebruiken. Zo zorgen we voor sluitende, circulaire ketens en geven we onderdelen van gebouwen en infrastructuur een nieuw leven. Concreet betekent dit dat we restmaterialen en -stromen uit de sloop verwerken tot bouwstenen voor nieuwe bouwmaterialen, zoals voor onze eigen betonmortel en betonwaren.

Benieuwd wat wij voor u kunnen betekenen? Neem vrijblijvend contact met ons op.